Папішам)
http://nn.by/?c=ar&i=62159
Хор «Унія» вяртаецца на сцэну
Першы канцэрт пройдзе 16 лістапада.
Сяргей Будкін, «Тузін Гітоў» | 13:02, 21 кастрычнiка 2011
Унікальны мужчынскі хор зноў збіраецца разам праз перапынак амаль у 10 гадоў. Пра гэта «Тузіну Гітоў» паведаміў дырыжор і хормайстар Кірыла Насаеў, які ў свой час адрадзіў у Беларусі мужчынскі камерны спеў: «Мы вярнуліся з „Уніяй“, бо за час нашай адсутнасці ў гэтай плыні нічога не адбылося. Новых мужчынскіх харавых калектываў папросту не з'явілася».
Пакуль Кірыла Насаеў просіць казаць, што «Унія» паўстала наноў, але не адрадзілася. «Мы проста сабраліся разам праз працяглы перапынак. А пра адраджэнне можна будзе сказаць, калі мы зробім нешта новае».
Камерны хор «Унія» быў заснаваны ў 1990 г. У 1993 г. заняў першае месца на фестывалі духоўнай музыкі, у 1995 стаў лаўрэатам конкурса імя Шуберта ў Вене, даваў канцэрты ў Францыі, Бельгіі, Турэччыне, Польшчы, Літве. У 1996 годзе хор запісаў праграму «Музыка Літвы і Кароны», якая была выдадзена на касетах і даўно ўжо стала рарытэтам. А ў 1998 г. была выдадзена яшчэ адна ўнікальная праграма — «Беларускія маршы і песні. Лірыка змагання», прысвечаная 80-годдзю БНР. У 2001 г. Кірыла Насаеў прыняў рашэнне аб прыпыненні дзейнасці хору. Апошні канцэрт «Унія» дала ў лістападзе 2002 г. у Мінску.
Удзельнікі хору працягнулі працу ў музычнай сферы, нехта паехаў на заробкі за мяжу, нехта пайшоў у оперу. Сам Насаеў заснаваў іншы хор Fama Bona, які выконваў старадаўнюю беларускую музыку з квартэтам струнных і арганам. Пэўны час кіраваў хорам «Менка», выкладаў у музычнай вучэльні. Дарэчы, сярод вучняў Насаева — спявачка Руся. Цяпер хормайстар выкладае ў Акадэміі музыкі.
Касцяк хору застаўся. Акрамя ўласна Насаева, гэта Андрэй Хабібулін, Уладзімір Пруднікаў, Віталь Зюскін. Колькасць удзельнікаў вагаецца. Цяпер у хоры 12 чалавек, але пры патрэбе Кірыла можа сабраць да 15 выканаўцаў. Дырыжор тлумачыць: «Мы вярнуліся з „Уніяй“, бо за час нашай адсутнасці ў гэтай плыні анічога не адбылося. Новых мужчынскіх харавых калектываў папросту не з'явілася». Затое з'явіўся гурт з такой жа назвай, які выконвае фольк-рок. Кірыла не думае аспрэчваць права на назву. «Няхай так будзе», — кажа.
Цяпер хор рыхтуецца да першага канцэрту.
Ён пройдзе 16 лістапада ў мінскім Палацы прафсаюзаў.
У праграму ўключаны 22 творы пад умоўнай назвай «Найлепшае». Будуць гучаць і старадаўнія спевы, і народныя творы, французскі шансон і нават кампазіцыі The Beatles ва ўласнай апрацоўцы. Сярод цікавостак — спеў пра Нёман на словы Алеся Гаруна і пераасэнсаванне народнага сьпеву «Ой, сівы конь бяжыць».
Акром таго, «Унія» хоча перавыдаць свой альбом «Беларускія маршы і песьні», а таксама запісаць яго працяг. Чатыры кампазыцыі для «Маршаў і песень — 2» ужо напісаныя
Чытаць цалкам: http://nn.by/?c=ar&i=62159
Культура Вялікалітвы
Модераторы: goward, Vadim Deruzhinsky, Andrey Ladyzhenko
gervasij » Пт окт 28, 2011 2:45 am
Культура Беларусі
Раздзел прысвечаны культуры і гісторыі культуры Беларусі. Манументальнае дойлідства, мастацтва, пісьменства, літаратура, фальклор. Беларуская традыцыйная культура і вытокі беларускага этнасу.
http://jivebelarus.net/culture/index.html
Раздзел прысвечаны культуры і гісторыі культуры Беларусі. Манументальнае дойлідства, мастацтва, пісьменства, літаратура, фальклор. Беларуская традыцыйная культура і вытокі беларускага этнасу.
http://jivebelarus.net/culture/index.html
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Вс окт 30, 2011 5:01 pm
Яшчэ дзве магутныя постаці нашае культуры!
------------------------------
http://be-x-old.wikipedia.org/wiki/Міхал_Баброўскі
Міхал Баброўскі разам з Iгнатам Даніловічам лічыцца адным зь першых творцаў «беларускага нацыянальнага адраджэньня»[1] альбо «беларускай нацыянальнай ідэі»
Міхал Баброўскі (8 лістапада 1784 або 1785, мястэчка Шарашоў Пружанскага павету — 21 верасьня 1848) — беларускі[1] славіст і арыенталіст, дасьледнік старажытных славянскіх рукапісаў і кірылічных старадрукаў. Доктар тэалёгіі (1823), канонік Берасьцейскага капітула (1817). Чалец Археалягічнай акадэміі ў Рыме, парыскага і лёнданскага азіяцкіх навуковых таварыстваў, Таварыства гісторыі і старажытнасьцяў расейскіх пры Маскоўскім унівэрсытэце.
Міхал Баброўскі разам з Iгнатам Даніловічам лічыцца адным зь першых творцаў «беларускага нацыянальнага адраджэньня»[1] альбо «беларускай нацыянальнай ідэі»
Прадстаўнік беларускага[1] шляхецкага роду Баброўскіх, сын Ганны з Крупскіх і Кірылы Бароўскага, які ў 1779 годзе з блаславеньня берасьцейскага грэка-каталіцкага япіскапа Сымяона Млоцкага стаў вуніяцкім сьвятаром. У сям’і было пяцёра сыноў, аднак у жывых засталіся толькі старэйшы Ёсіф і малодшы Міхал[3].
Навучаўся ў Клешчальскай царкоўнай школе і Дарагічынскай піярскай вучэльні, якую скончыў 8 красавіка 1803 году з адзнакай за маральнасьць[3]. У 1806 годзе з срэбным мэдалём і рэкамэндацыяй, падпісанай дырэктарам Мацееўскім і двума выкладчыкамі скончыў Беластоцкую гімназію, у 1809—1812 гадох вучыўся ў Галоўнай духоўнай сэмінарыі пры Віленскім унівэрсытэце. У 1811 годзе атрымаў ступень магістра філялёгіі, у 1812 годзе стаў магістрам багаслоўя, у 1814 — магістрам філязофіі[3].
З 1815 году прыняў пасьвячэньне і стаў выкладчыкам Віленскага ўнівэрсытэту. У 1806 — дацэнт Галоўнай Віленскай духоўнай сэмінарыі. 3 1817 быў канонікам берасьцейскім. У 1817—1822 накіраваўся за мяжу ад Віленскага ўнівэрсытэту, дзе вывучаў мовазнаўства, біблеістыку і царкоўную арганізацыю. Наведаў Вену, Прагу, Вэнэцыю, Падую, Балёньню, Рым, Парыж, Дальмацыю і паўночную Нямеччыну[4]. У 1822—1824, 1826—1833 прафэсар экзэгетыкі і гермэнэўтыкі Віленскага ўнівэрсытэту, у 1824—1826 праз зьвінавачваньне ў падтрымцы таемнага Таварыства філяматаў расейскія ўлады выслалі М. Баброўскага ў базылянскі манастыр у Жыровічах. Дзякуючы заступніцтву мэцэната М. П. Румянцава ў 1826 годзе Баброўскаму дазволілі чытаць лекцыі ў Віленскім унівэрсытэце[5]. Ня прыняў паўстаньня 1830—1831 гадоў, назваўшы яго «нікчэмнаю здарадай», асьцерагаючыся ўзмацненьня палітыкі палянізацыі і лацінізацыі уніі[4]. 3 1833 жыў у мястэчку Шарашоў (куды яго таксама фактычна выслалі[6]), дзе атрымаў прыход. Памёр ад халеры.
Імя М. Баброўскага носіць Лябараторыя вывучэньня духоўнай культуры Падляшша (Масква).
Навуковая дзейнасьць
Вывучаў старажытныя славянскія рукапісы і старадрукі ў цэрквах і кляштарах. Цікавіўся архівам і бібліятэкай Супрасьлеўскага манастыра, дзе ў 1822 адкрыў Супрасьлеўскі рукапіс, які складаўся з трох летапісных зборнікаў. З гэтай нагоды граф Мікалай Румянцаў пісаў Аляксандру Вастокаву: Я чрезвычайно вам благодарен, что так скоро дали мне знать о двух самых древних памятниках славянской письменности, открытых ксендзом Бобровским. Сделайте мне одолжение, поручите г.Кеппену или кому иному, не теряя ни мало времени, наведаться у г. Бобровского, не могу ли я куплею приобрести обе сии древние рукописи за какую цену[3].
Спрыяў узьнікненьню асобнага кірунку ў гуманітарных навуках — беларусазнаўства, абуджэньню сярод эўрапейскіх навукоўцаў цікаўнасьці да гісторыі беларусаў. Зьвяртаючыся да клірыкаў, на ўрачыстым адкрыцьці заняткаў па славяназнаўстве ў галоўнай духоўнай сэмінарыі ў 1826 годзе, ён сказаў: Калісьці ў Літве гаспадарыла беларуская мова[а 1], на ёй друкаваліся кніжкі, павучэньні, катэхізісы і іншыя духоўныя творы, на гэтую мову Скарына пераклаў Сьв. Пісаньне, потым, калі Польшча перамагла Літву, пачалася перавага польскае мовы...[4]
Пры жыцьці М. Баброўскага атрымалася надрукаваць толькі нязначную частку ягоных працаў. Частка рукапіснай спадчыны зьнікла адразу па ягонай сьмерці, частка трапіла да бібліяфіла В. Транбіцкага, а потым разыйшлася ў розныя сховішчы, большасьць зь якіх загінула ў Другую Сусьветную вайну. Ацалелі толькі асобныя лісты, нататкі і матэрыялы, прызначаныя іншым асобам.
Зьбіраў матэрыялы пра дзейнасьць Швайпольта Фіёля, Францыска Скарыны, Івана Фёдарава і Пятра Мсьціслаўца. Склаў навуковае апісаньне старажытных кірылічных і глагалічных помнікаў славеснасьці, якія захоўваюцца ў Ватыканскай апостальскай бібліятэцы. Увёў у навуковы абарот шэраг істотных помнікаў гісторыі і культуры.
[рэдагаваць]
Заўвагі
^ Беларускай моваю як для Міхала Баброўскага, так і для Iгната Даніловіча была вельмі архаічная падляская гаворка без «аканьня», «дзеканьня», «цеканьня», зь мяккім «дь» і «ть» ды поўнымі канчаткамі інфінітываў тыпу «ходіті»
------------------------------
http://be-x-old.wikipedia.org/wiki/Міхал_Баброўскі
Міхал Баброўскі разам з Iгнатам Даніловічам лічыцца адным зь першых творцаў «беларускага нацыянальнага адраджэньня»[1] альбо «беларускай нацыянальнай ідэі»
Міхал Баброўскі (8 лістапада 1784 або 1785, мястэчка Шарашоў Пружанскага павету — 21 верасьня 1848) — беларускі[1] славіст і арыенталіст, дасьледнік старажытных славянскіх рукапісаў і кірылічных старадрукаў. Доктар тэалёгіі (1823), канонік Берасьцейскага капітула (1817). Чалец Археалягічнай акадэміі ў Рыме, парыскага і лёнданскага азіяцкіх навуковых таварыстваў, Таварыства гісторыі і старажытнасьцяў расейскіх пры Маскоўскім унівэрсытэце.
Міхал Баброўскі разам з Iгнатам Даніловічам лічыцца адным зь першых творцаў «беларускага нацыянальнага адраджэньня»[1] альбо «беларускай нацыянальнай ідэі»
Прадстаўнік беларускага[1] шляхецкага роду Баброўскіх, сын Ганны з Крупскіх і Кірылы Бароўскага, які ў 1779 годзе з блаславеньня берасьцейскага грэка-каталіцкага япіскапа Сымяона Млоцкага стаў вуніяцкім сьвятаром. У сям’і было пяцёра сыноў, аднак у жывых засталіся толькі старэйшы Ёсіф і малодшы Міхал[3].
Навучаўся ў Клешчальскай царкоўнай школе і Дарагічынскай піярскай вучэльні, якую скончыў 8 красавіка 1803 году з адзнакай за маральнасьць[3]. У 1806 годзе з срэбным мэдалём і рэкамэндацыяй, падпісанай дырэктарам Мацееўскім і двума выкладчыкамі скончыў Беластоцкую гімназію, у 1809—1812 гадох вучыўся ў Галоўнай духоўнай сэмінарыі пры Віленскім унівэрсытэце. У 1811 годзе атрымаў ступень магістра філялёгіі, у 1812 годзе стаў магістрам багаслоўя, у 1814 — магістрам філязофіі[3].
З 1815 году прыняў пасьвячэньне і стаў выкладчыкам Віленскага ўнівэрсытэту. У 1806 — дацэнт Галоўнай Віленскай духоўнай сэмінарыі. 3 1817 быў канонікам берасьцейскім. У 1817—1822 накіраваўся за мяжу ад Віленскага ўнівэрсытэту, дзе вывучаў мовазнаўства, біблеістыку і царкоўную арганізацыю. Наведаў Вену, Прагу, Вэнэцыю, Падую, Балёньню, Рым, Парыж, Дальмацыю і паўночную Нямеччыну[4]. У 1822—1824, 1826—1833 прафэсар экзэгетыкі і гермэнэўтыкі Віленскага ўнівэрсытэту, у 1824—1826 праз зьвінавачваньне ў падтрымцы таемнага Таварыства філяматаў расейскія ўлады выслалі М. Баброўскага ў базылянскі манастыр у Жыровічах. Дзякуючы заступніцтву мэцэната М. П. Румянцава ў 1826 годзе Баброўскаму дазволілі чытаць лекцыі ў Віленскім унівэрсытэце[5]. Ня прыняў паўстаньня 1830—1831 гадоў, назваўшы яго «нікчэмнаю здарадай», асьцерагаючыся ўзмацненьня палітыкі палянізацыі і лацінізацыі уніі[4]. 3 1833 жыў у мястэчку Шарашоў (куды яго таксама фактычна выслалі[6]), дзе атрымаў прыход. Памёр ад халеры.
Імя М. Баброўскага носіць Лябараторыя вывучэньня духоўнай культуры Падляшша (Масква).
Навуковая дзейнасьць
Вывучаў старажытныя славянскія рукапісы і старадрукі ў цэрквах і кляштарах. Цікавіўся архівам і бібліятэкай Супрасьлеўскага манастыра, дзе ў 1822 адкрыў Супрасьлеўскі рукапіс, які складаўся з трох летапісных зборнікаў. З гэтай нагоды граф Мікалай Румянцаў пісаў Аляксандру Вастокаву: Я чрезвычайно вам благодарен, что так скоро дали мне знать о двух самых древних памятниках славянской письменности, открытых ксендзом Бобровским. Сделайте мне одолжение, поручите г.Кеппену или кому иному, не теряя ни мало времени, наведаться у г. Бобровского, не могу ли я куплею приобрести обе сии древние рукописи за какую цену[3].
Спрыяў узьнікненьню асобнага кірунку ў гуманітарных навуках — беларусазнаўства, абуджэньню сярод эўрапейскіх навукоўцаў цікаўнасьці да гісторыі беларусаў. Зьвяртаючыся да клірыкаў, на ўрачыстым адкрыцьці заняткаў па славяназнаўстве ў галоўнай духоўнай сэмінарыі ў 1826 годзе, ён сказаў: Калісьці ў Літве гаспадарыла беларуская мова[а 1], на ёй друкаваліся кніжкі, павучэньні, катэхізісы і іншыя духоўныя творы, на гэтую мову Скарына пераклаў Сьв. Пісаньне, потым, калі Польшча перамагла Літву, пачалася перавага польскае мовы...[4]
Пры жыцьці М. Баброўскага атрымалася надрукаваць толькі нязначную частку ягоных працаў. Частка рукапіснай спадчыны зьнікла адразу па ягонай сьмерці, частка трапіла да бібліяфіла В. Транбіцкага, а потым разыйшлася ў розныя сховішчы, большасьць зь якіх загінула ў Другую Сусьветную вайну. Ацалелі толькі асобныя лісты, нататкі і матэрыялы, прызначаныя іншым асобам.
Зьбіраў матэрыялы пра дзейнасьць Швайпольта Фіёля, Францыска Скарыны, Івана Фёдарава і Пятра Мсьціслаўца. Склаў навуковае апісаньне старажытных кірылічных і глагалічных помнікаў славеснасьці, якія захоўваюцца ў Ватыканскай апостальскай бібліятэцы. Увёў у навуковы абарот шэраг істотных помнікаў гісторыі і культуры.
[рэдагаваць]
Заўвагі
^ Беларускай моваю як для Міхала Баброўскага, так і для Iгната Даніловіча была вельмі архаічная падляская гаворка без «аканьня», «дзеканьня», «цеканьня», зь мяккім «дь» і «ть» ды поўнымі канчаткамі інфінітываў тыпу «ходіті»
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Вс окт 30, 2011 5:05 pm
http://be-x-old.wikipedia.org/wiki/Ігнат_Даніловіч
Ігна́т Мікала́евіч Даніло́віч (па-польску: Ignacy Daniłowicz; 10 жніўня [ст. ст. 30 ліпеня] 1788, вёска Грынявічы Бельскага павету Падляскага ваяводзтва — 12 ліпеня [ст. ст. 30 чэрвеня] 1843, Графэнбэрг, цяпер Есенік, Паўночная Маравія) — правазнаўца і гісторык, дасьледнік гісторыі права Вялікага Княства Літоўскага, адзін зь першых дасьледнікаў помнікаў заканадаўства і летапісаньня Беларусі і Літвы.
Сын беларускага[1] ўніяцкага сьвятара. Першапачатковую адукацыю атрымаў пад кіраўніцтвам свайго дзядзькі, ксяндза-піяра Міхаіла Даніловіча. Пасьля навучаўся ў Ломжынскай піярскай школе, Беластоцкай гімназіі і на юрыдычным факультэце Віленскага ўнівэрсытэту, дзе атрымаў ступень магістра права (1812).
Служыў сакратаром пры губэрнатары Беластоцкай вобласьці, прызначаным Напалеонам. З 1814 року выкладаў у Віленскім унівэрсытэце мясцовае права.
Зьбіраючы матэрыялы па гісторыі старажытнай Літвы, наведаў Варшаву, Санкт-Пецярбург і Маскву. Студэнты прыносілі свайму прафэсару пэргамэнтныя і іншыя рукапісы, пераважна з уніяцкіх цэркваў і кляштараў. З 1821 року быў сябрам «правінцыйнага камітэту», зацьверджанага ў Вільні для падрыхтоўкі выпраўленага выданьня Літоўскага Статуту і з 1822 року сябрам прафэсарскае камісіі, якой была даручана падрыхтоўка новага расейскага перакладу Статуту.
У сувязі са справай філяматаў І. Даніловіч быў звольнены ў ліку іншых прафэсараў, абвінавачаных у шкодным уплыве на моладзь. Яму было загадана зьехаць з так званых польскіх губэрняў (1824). У пачатку 1825 року ён быў прызначаны ў Харкаўскі ўнівэрсытэт прафэсарам расейскага і правінцыйнага права. Да пэрыяду перабываньня І. Даніловіча ў Харкаве адносяцца ягоныя капітальныя выданьні, падрыхтаваныя яшчэ ў Вільні, «Statut Kazimierza IV, pomnik z XV wieku uchwał litewskich» (Вільня, 1826 — першы заканадаўчы помнік Вялікага Княства Літоўскага 1468 року, знойдзены Даніловічам у бібліятэцы графа Мікалая Румянцава і памылкова аднесены ім да 1492 року) і «Latopisiec Litwy i Kronika ruska» (Вільня, 1827 — летапіс Літвы і Хроніка руская, знойдзеная І. Даніловічам у Беластоцкай вобласьці і дагэтуль вядомая пад ягоным імем).
Ігнат Даніловіч. К. Я. Канеўскі, 1831
У 1830 року І. Даніловіч быў запрошаны М. Сьпяранскім у II аддзяленьне Уласнай Ягонай Імпэратарскай Вялікасьці канцылярыі для працаў над зводам законаў, якія дзейнічалі ў «далучаных ад Польшчы губэрнях». Гэты «Звод мясцовых правоў заходніх губэрняў», перапрацаваны пасьля чыноўнікамі II аддзяленьня і асобым камітэтам зь мясцовых юрыстаў, быў надрукаваны ў 1836 року невялікай колькасьцю асобнікаў (у 1910 перадрукаваны юрыдычным факультэтам Пецярбурскага ўнівэрсытэту пад наглядам прафэсара М. Пэргаманта і прыват-дацэнта барона А. Нольдэ, пад назвай «Звод мясцовых законаў Заходніх губэрняў»). Ён не атрымаў моцы закону з прычыны скасаваньня мясцовага права загадам 25 чэрвеня 1840 року. На загад М. Сьпяранскага І. Даніловіч таксама сабраў запісы па гісторыі майдэборскага права, якія падрыхтавалі скасаваньне гэтага права на Ўкраіне.
У 1835 року І. Даніловіч был прызначаны прафэсарам крымінальнага права ў зноўку адчынены Кіеўскі ўнівэрсытэт Сьвятога Ўладзімера. Ён быў першым дэканам юрыдычнага факультэту і, акрамя крымінальнага права, чытаў лекцыі мясцовых законаў, адначасна працуючы над падрыхтоўкай выданьня першага Літоўскага Статуту. Ня маючы на гэта ўласных сродкаў, І. Даніловіч марна зьвяртаўся па дапамогу да археаграфічнай камісіі, паказваючы на значэньне гэтага помніка. З Кіева ён прыслаў у II аддзяленьне «Агляд гістарычных зьвестак пра стан зводу мясцовых законаў Заходніх губэрняў» (перавыдадзены Пецярбурскім унівэрсытэтам у 1910 року), які зьмяшчаў гісторыю крыніцаў літоўска-польскага права і паслугаваў уводзінамі да Заходняга зводу.
У 1839 року пасьля часовага закрыцьця ў сувязі з хваляваньнямі Кіеўскага ўнівэрсытэту выкладчыкі-палякі, якія працавалі ў ім, былі разьмешчаныя ў іншых унівэрсытэтах. І. Даніловіч быў пераведзены ў Маскву, на катэдру законаў добраўпарадкаваньня і дабрачыньня Маскоўскага ўнівэрсытэту. Але і тут ён да сваёй галоўнай катэдры далучыў чытаньне мясцовых законаў заходніх губэрняў.
У 1841—1842 навучальным року І. Даніловіч зноў меў выкладаць новы прадмет і перайсьці на катэдру грамадзянскіх законаў Царства Польскага. Гэтая новая перамена нанесла апошні і рашучы ўдар па ягоным здароўі і прывяла да страты разумовых сілаў. У 1842 ён мусіў пакінуць службу і неўзабаве памёр.
[рэдагаваць]
Працы
«Skarbiec dyplomatów papieskich, cesarskich, królewskich, książęcych…». Вільня, 1860
Працы прыхільніка натуральнага права І. Даніловіча адлюстроўваюць ідэі францускіх асьветнікаў XVIII стагодзьдзя. Ён высока цаніў дасягненьні францускай рэвалюцыі (аб’яднаньне тэрыторыі дзяржавы, вызваленьне сьвецкай улады ад падпарадкаваньня царкве, разбурэньне ўлады фэўдалізму, абвяшчэньне роўнасьці ўсіх перад законам). Навуковец быў супраць умяшальніцтва законадаўцы ў свабоду думкі, выступаў супраць прыгоннага права, выказваўся за грамадзянскі шлюб і раўнапраўе сужэнцаў, крытыкаваў непарыўнасьць царкоўнага шлюбу[2]. Як выбітны знаўца фэўдальнага права і помнікаў заканадаўства Вялікага Княства Літоўскага І. Даніловіч у сваіх працах падкрэсьліваў усебаковую распрацаванасьць права ВКЛ. Ён адзін зь першых зьвярнуў увагу расейскіх гісторыкаў права на неабходнасьць дасканалага вывучэньня гісторыі дзяржавы і права ВКЛ і захаваньня для нашчадкаў помнікаў права. Ён марыў адрадзіць Вялікае Княства Літоўскае і мову Статутаў[3].
Працы І. Даніловіча па літоўскім заканадаўстве
Opisanie bibliograficzne dotąd wiadomych rękopismow i drukowanych exemplarzow Statutu Litewskiego («Dziennik Wilenski», 1823; па-расейску зь некаторымі зьмяненьнямі ў «Журнале Министерства народного просвещения», 1838, № 2) — бібліяграфічнае апісаньне ўсіх вядомых рукапісаў і друкаваных асобнікаў Літоўскага Статуту;
Dorywcze uwagi o hypotekach (Санкт-Петербург, 1835);
Historyczny rzut oka na prawodawstwo Litewskie (Wilno, 1837; першапачаткова па-нямецку ў «Dorpater Jahrbücher», 1834).
Взгляд на литовское законодательство и литовские статуты («Юридические записки Редкина», том I, 1841).
Пра начытанасьць І. Даніловіча ў замежнай літаратуры можна меркаваць з нататкі, падрыхтаванай ім у 1818 року на просьбу князя Чартарыйскага з параўнаньнем кодэксу Напалеона з польскім правам. Яе выдаў Аляксандар Краўсгар пад назвай «Kodeks Napoleona w porównaniu z prawami polskiem i litewskiem» (Warszawa, 1905).
У 1826 року Ігнат Даніловіч выдаў «Statut Kazimierza IV», у 1827 — «Latopisiec Litwy i Kronika ruska» (летапіс, цікавы як крыніца з мінуўшчыны Літвы й Русі, знойдзеная ім у Беластоцкай вобласьці). Складзены І. Даніловічам збор рукапісаў і выпісак з больш як 2500 крыніцаў надрукаваны пасьмяротна ў двух тамох у 1860—1862 роках у Вільні пад назвай «Skarbiec diplomatow», у тым ліку «Беларуска-літоўскі летапіс 1446 году».
Артыкул І. Даніловіча «Пра літоўскія летапісы» (у «Журнале Министерства народного просвещения», 1840, № 11) да пачатку XX стагодзьдзя заставаўся карысным дапаможнікам па гістарычнай бібліяграфіі Вялікага Княства Літоўскага. Разам з князем Дз. Абаленскім ён выдаў «Книгу посольскую метрики Великого княжества Литовского» (Масква, 1843). Акрамя таго, апублікаваў «Исторический взгляд на древнее образование городов славянских до XIII стол.» (у «Сборн. общ. ист. и древн. росс.», IV, 1841) і іншыя працы.
Спасылка на працы:
http://pbc.biaman.pl/dlibra/results?act ... D5FDBD5-22
Ігна́т Мікала́евіч Даніло́віч (па-польску: Ignacy Daniłowicz; 10 жніўня [ст. ст. 30 ліпеня] 1788, вёска Грынявічы Бельскага павету Падляскага ваяводзтва — 12 ліпеня [ст. ст. 30 чэрвеня] 1843, Графэнбэрг, цяпер Есенік, Паўночная Маравія) — правазнаўца і гісторык, дасьледнік гісторыі права Вялікага Княства Літоўскага, адзін зь першых дасьледнікаў помнікаў заканадаўства і летапісаньня Беларусі і Літвы.
Сын беларускага[1] ўніяцкага сьвятара. Першапачатковую адукацыю атрымаў пад кіраўніцтвам свайго дзядзькі, ксяндза-піяра Міхаіла Даніловіча. Пасьля навучаўся ў Ломжынскай піярскай школе, Беластоцкай гімназіі і на юрыдычным факультэце Віленскага ўнівэрсытэту, дзе атрымаў ступень магістра права (1812).
Служыў сакратаром пры губэрнатары Беластоцкай вобласьці, прызначаным Напалеонам. З 1814 року выкладаў у Віленскім унівэрсытэце мясцовае права.
Зьбіраючы матэрыялы па гісторыі старажытнай Літвы, наведаў Варшаву, Санкт-Пецярбург і Маскву. Студэнты прыносілі свайму прафэсару пэргамэнтныя і іншыя рукапісы, пераважна з уніяцкіх цэркваў і кляштараў. З 1821 року быў сябрам «правінцыйнага камітэту», зацьверджанага ў Вільні для падрыхтоўкі выпраўленага выданьня Літоўскага Статуту і з 1822 року сябрам прафэсарскае камісіі, якой была даручана падрыхтоўка новага расейскага перакладу Статуту.
У сувязі са справай філяматаў І. Даніловіч быў звольнены ў ліку іншых прафэсараў, абвінавачаных у шкодным уплыве на моладзь. Яму было загадана зьехаць з так званых польскіх губэрняў (1824). У пачатку 1825 року ён быў прызначаны ў Харкаўскі ўнівэрсытэт прафэсарам расейскага і правінцыйнага права. Да пэрыяду перабываньня І. Даніловіча ў Харкаве адносяцца ягоныя капітальныя выданьні, падрыхтаваныя яшчэ ў Вільні, «Statut Kazimierza IV, pomnik z XV wieku uchwał litewskich» (Вільня, 1826 — першы заканадаўчы помнік Вялікага Княства Літоўскага 1468 року, знойдзены Даніловічам у бібліятэцы графа Мікалая Румянцава і памылкова аднесены ім да 1492 року) і «Latopisiec Litwy i Kronika ruska» (Вільня, 1827 — летапіс Літвы і Хроніка руская, знойдзеная І. Даніловічам у Беластоцкай вобласьці і дагэтуль вядомая пад ягоным імем).
Ігнат Даніловіч. К. Я. Канеўскі, 1831
У 1830 року І. Даніловіч быў запрошаны М. Сьпяранскім у II аддзяленьне Уласнай Ягонай Імпэратарскай Вялікасьці канцылярыі для працаў над зводам законаў, якія дзейнічалі ў «далучаных ад Польшчы губэрнях». Гэты «Звод мясцовых правоў заходніх губэрняў», перапрацаваны пасьля чыноўнікамі II аддзяленьня і асобым камітэтам зь мясцовых юрыстаў, быў надрукаваны ў 1836 року невялікай колькасьцю асобнікаў (у 1910 перадрукаваны юрыдычным факультэтам Пецярбурскага ўнівэрсытэту пад наглядам прафэсара М. Пэргаманта і прыват-дацэнта барона А. Нольдэ, пад назвай «Звод мясцовых законаў Заходніх губэрняў»). Ён не атрымаў моцы закону з прычыны скасаваньня мясцовага права загадам 25 чэрвеня 1840 року. На загад М. Сьпяранскага І. Даніловіч таксама сабраў запісы па гісторыі майдэборскага права, якія падрыхтавалі скасаваньне гэтага права на Ўкраіне.
У 1835 року І. Даніловіч был прызначаны прафэсарам крымінальнага права ў зноўку адчынены Кіеўскі ўнівэрсытэт Сьвятога Ўладзімера. Ён быў першым дэканам юрыдычнага факультэту і, акрамя крымінальнага права, чытаў лекцыі мясцовых законаў, адначасна працуючы над падрыхтоўкай выданьня першага Літоўскага Статуту. Ня маючы на гэта ўласных сродкаў, І. Даніловіч марна зьвяртаўся па дапамогу да археаграфічнай камісіі, паказваючы на значэньне гэтага помніка. З Кіева ён прыслаў у II аддзяленьне «Агляд гістарычных зьвестак пра стан зводу мясцовых законаў Заходніх губэрняў» (перавыдадзены Пецярбурскім унівэрсытэтам у 1910 року), які зьмяшчаў гісторыю крыніцаў літоўска-польскага права і паслугаваў уводзінамі да Заходняга зводу.
У 1839 року пасьля часовага закрыцьця ў сувязі з хваляваньнямі Кіеўскага ўнівэрсытэту выкладчыкі-палякі, якія працавалі ў ім, былі разьмешчаныя ў іншых унівэрсытэтах. І. Даніловіч быў пераведзены ў Маскву, на катэдру законаў добраўпарадкаваньня і дабрачыньня Маскоўскага ўнівэрсытэту. Але і тут ён да сваёй галоўнай катэдры далучыў чытаньне мясцовых законаў заходніх губэрняў.
У 1841—1842 навучальным року І. Даніловіч зноў меў выкладаць новы прадмет і перайсьці на катэдру грамадзянскіх законаў Царства Польскага. Гэтая новая перамена нанесла апошні і рашучы ўдар па ягоным здароўі і прывяла да страты разумовых сілаў. У 1842 ён мусіў пакінуць службу і неўзабаве памёр.
[рэдагаваць]
Працы
«Skarbiec dyplomatów papieskich, cesarskich, królewskich, książęcych…». Вільня, 1860
Працы прыхільніка натуральнага права І. Даніловіча адлюстроўваюць ідэі францускіх асьветнікаў XVIII стагодзьдзя. Ён высока цаніў дасягненьні францускай рэвалюцыі (аб’яднаньне тэрыторыі дзяржавы, вызваленьне сьвецкай улады ад падпарадкаваньня царкве, разбурэньне ўлады фэўдалізму, абвяшчэньне роўнасьці ўсіх перад законам). Навуковец быў супраць умяшальніцтва законадаўцы ў свабоду думкі, выступаў супраць прыгоннага права, выказваўся за грамадзянскі шлюб і раўнапраўе сужэнцаў, крытыкаваў непарыўнасьць царкоўнага шлюбу[2]. Як выбітны знаўца фэўдальнага права і помнікаў заканадаўства Вялікага Княства Літоўскага І. Даніловіч у сваіх працах падкрэсьліваў усебаковую распрацаванасьць права ВКЛ. Ён адзін зь першых зьвярнуў увагу расейскіх гісторыкаў права на неабходнасьць дасканалага вывучэньня гісторыі дзяржавы і права ВКЛ і захаваньня для нашчадкаў помнікаў права. Ён марыў адрадзіць Вялікае Княства Літоўскае і мову Статутаў[3].
Працы І. Даніловіча па літоўскім заканадаўстве
Opisanie bibliograficzne dotąd wiadomych rękopismow i drukowanych exemplarzow Statutu Litewskiego («Dziennik Wilenski», 1823; па-расейску зь некаторымі зьмяненьнямі ў «Журнале Министерства народного просвещения», 1838, № 2) — бібліяграфічнае апісаньне ўсіх вядомых рукапісаў і друкаваных асобнікаў Літоўскага Статуту;
Dorywcze uwagi o hypotekach (Санкт-Петербург, 1835);
Historyczny rzut oka na prawodawstwo Litewskie (Wilno, 1837; першапачаткова па-нямецку ў «Dorpater Jahrbücher», 1834).
Взгляд на литовское законодательство и литовские статуты («Юридические записки Редкина», том I, 1841).
Пра начытанасьць І. Даніловіча ў замежнай літаратуры можна меркаваць з нататкі, падрыхтаванай ім у 1818 року на просьбу князя Чартарыйскага з параўнаньнем кодэксу Напалеона з польскім правам. Яе выдаў Аляксандар Краўсгар пад назвай «Kodeks Napoleona w porównaniu z prawami polskiem i litewskiem» (Warszawa, 1905).
У 1826 року Ігнат Даніловіч выдаў «Statut Kazimierza IV», у 1827 — «Latopisiec Litwy i Kronika ruska» (летапіс, цікавы як крыніца з мінуўшчыны Літвы й Русі, знойдзеная ім у Беластоцкай вобласьці). Складзены І. Даніловічам збор рукапісаў і выпісак з больш як 2500 крыніцаў надрукаваны пасьмяротна ў двух тамох у 1860—1862 роках у Вільні пад назвай «Skarbiec diplomatow», у тым ліку «Беларуска-літоўскі летапіс 1446 году».
Артыкул І. Даніловіча «Пра літоўскія летапісы» (у «Журнале Министерства народного просвещения», 1840, № 11) да пачатку XX стагодзьдзя заставаўся карысным дапаможнікам па гістарычнай бібліяграфіі Вялікага Княства Літоўскага. Разам з князем Дз. Абаленскім ён выдаў «Книгу посольскую метрики Великого княжества Литовского» (Масква, 1843). Акрамя таго, апублікаваў «Исторический взгляд на древнее образование городов славянских до XIII стол.» (у «Сборн. общ. ист. и древн. росс.», IV, 1841) і іншыя працы.
Спасылка на працы:
http://pbc.biaman.pl/dlibra/results?act ... D5FDBD5-22
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Вт ноя 01, 2011 4:57 pm
Уладзімір Караткевіч - Ладдзя Роспачы / Владимир Короткевич - Ладья Отчаяния
Год выпуска: 2004
Автор: Уладзімір Караткевіч / Владимир Короткевич
Исполнитель: Стары Ольса (Д. Сосновский, А. Апанович, И. Кублицкий, К. Радзивилова, А. Чумаков)
Издательство: БМА
Язык: Беларуский
Тип: аудиоспектакль
68 mb
http://ifolder.ru/26691267
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Вт ноя 01, 2011 7:59 pm
http://be.wikipedia.org/wiki/Уладзіслаў_Рэймант
Уладзіслаў Станіслаў РЭЙМАНТ (польск.: Władysław Stanisław Reymont; 7.5.1867, в. Кабеле-Вельке Мазавецкага ваяв., Польшча — 5.12.1925) — польскі пісьменнік. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі 1924.
Быў вавдроўным акцёрам, чыгуначным служачым. Жыў у Францыі, Італіі, ЗША.
Друкаваўся з 1893. У сацыяльна-псіхалагічных раманах «Камедыянтка» (1896), «Ферменты» (1897), «Летуценнік» (1910), аповесці «Лілі» (1899) паказаў трагізм паўсядзённага жыцця ў правінцыі. Раман «Зямля запаветная» (т. 1-2, 1899) пра лёсы людзей у бязлітасным свеце вялікага горада 2-й пал. ХІХ ст. Гістарычная трылогія «1794 год» (1913-18) пра нацыянальна-вызвольнае паўстанне пад кіраўніцтвам Т. Касцюшкі. Вяршыня творчасці — эпічны раман «Мужыкі» (т.1-4, 1904-09), у якім гісторыя адной сям'і разгортваецца ў панараму жыцця польскай вёскі, суаднесенага з жыццём прыроды. Твор адметны кампазіцыйнай цэласнасцю, сюжэтнай вастрынёй, каларытнасцю персанажаў, жывапіснасцю, сакавітасцю мовы, спалучэннем рэалістычнага пісьма з элементамі імпрэсіянізму і натуралізму, выкарыстаннем фальклору. Аўтар зборнікаў апавяданняў «Сусгрэча» (1897), «Перад дсювіткам» (1902), «З дзённіка» (1903), «За фронтам» (1919), аповесці «Справядліва» (1899), гатычнага рамана «Вампір» (1911) і інш.
[правіць]
Літаратура
Rurawski J. Władysław Reymont. Warszawa, 1977.
Lichański S. Władysław Stanisław Reymont. Warszawa, 1984.
--------
Владислав Реймонт
Последний сейм Речи Посполитой
Роман
ПРЕДИСЛОВИЕ
Определяя исторический путь беларусского народа и государства, привычно говорят, что он полон драматизма. Да, это несомненно. Но можно ли о другом каком народе сказать, что у него была безмятежная история и счастливая судьба? Не найти такого народа. История цивилизации, к сожалению, изобилует фактами поглощения слабых государств более сильными и организованными, почти непрерывной борьбы за независимость и сравнительно непродолжительных периодов возрождения и развития.
Все это испытало в разное время и население княжеств, составившее впоследствии беларусский народ. Чтобы выжить, давали отпор притязаниям соседей и набегам дальних завоевателей. Приглашали на княжение воевод из ближних земель, роднились с ними домами. По родству и к общей выгоде объединились с соседями в Великое Княжество Литовское. Называли себя литвинами или русами. Бывало, ссорились из-за наследства, колотили друг друга, мирились. Всякое было.
Случилось, что государственные мужи соседнего Королевства Польского сочли нужным пригласить великого князя Литвы Ягайлу на свой трон и отдать ему в жены свою королеву Ядвигу. Сделали. Объединили обе державы в одну, чтобы крепче противостоять враждебному окружению.
Не всем пришлось по душе объединение. Магнаты Великого Княжества Литовского не склонны были мириться с утратой былого влияния на политические события. Борьба велась и при правлении Ягайлы, и в последующие годы. Она продолжалась и после заключения Люблинской унии 1569 года, когда оба государства образовали Речь Посполитую. Литва отстаивала право на сохранение своего названия, своих законов, органов власти, военных сил, и ей это удавалось. До 1696 года сохранялся и свой государственный язык беларусский.
Так и не сложилось единство в Речи Посполитой. Группировки влиятельных людей изнуряли одна другую в борьбе за власть, влияние, источники благосостояния. Обращались за содействием к другим странам, искали их покровительства, вступали в тайные и открытые соглашения. Результатом оказалось ослабление власти, снижение экономической и военной мощи, усиление влияния иностранных советчиков и печальный каскад последовавших разделов территории. Все это было здесь, с нами, коснулось непосредственно нашей истории, отразилось на судьбах наших предков. Достаточно ли мы знаем обо всем этом?
Нехватка исторических романов о событиях беларусской истории стала особенно ощутимой в последние годы. Хотя "Последний сейм Речи Посполитой" написан давно, наши современники практически не имели возможности читать его.
Светские дамы, офицеры, вельможи, балы, пикники, карточные игры, попойки, любовные интриги... Все есть в книге Владислава Реймонта, как того и требуют законы литературного жанра. Но не этим больше всего привлекает роман.
А тем, что перед нами проходит вереница исторических деятелей, своих и зарубежных, воспроизведены подробности событий, решительно изменивших дальнейшую судьбу беларусского народа. Речь идет о состоявшемся в Гродно сейме 1793 года, на котором был официально оформлен второй раздел Речи Посполитой между Россией и Пруссией. За двадцать лет до этого, при первом разделе, Россия уже отняла у Великого Княжества Литовского значительную часть Полоцкого и Витебского воеводств, все Мстиславское воеводство и восточную часть Рогачевского повета. Теперь к России отходили обширные территории к востоку от линии Браслав - Мир - Пинск. Для Речи Посполитой это был ощутимый удар. И был он еще болезненней оттого, что его подготовила и нанесла собственная правящая элита, запутавшаяся в паутине политических интриг.
Владислав Реймонт - польский писатель и истинный патриот своей страны. Понятны мотивы, побудившие его устами героев романа посылать проклятия отечественным предателям, а также прусским, шведским, русским и прочим злодеям, посягнувшим на достояние Речи Посполитой.
Конец XVIII века сложился для Речи Посполитой поистине трагически. Три раздела ее огромных владений положили ей конец. Во время описываемых событий общественное мнение имущих слоев населения остро отреагировало на происходящее. Произошло резкое размежевание позиций. Часть магнатов тяготела к России и способствовала падению Речи Посполитой. Другая же часть, тоже многочисленная и влиятельная, болезненно переживала потерю своих привилегий, владений, былого уклада жизни и всячески пыталась в создавшихся условиях сохранить прежние порядки. Достаточно сослаться на материалы следственных органов Российской империи, которые выявили на всей территории Беларуси разветвленную сеть тайных обществ и групп, члены которых добивались восстановления образования, судопроизводства, местного самоуправления по законам Речи Посполитой, возвращения землевладений католическому духовенству. Деятельное участие в этом движении принимали беларусские военные, чиновники, шляхта. Многие из них подверглись жестоким репрессиям.
А.Сапун
кніга тут:
http://webreading.ru/sci_/sci_history/v ... litoy.html
Уладзіслаў Станіслаў РЭЙМАНТ (польск.: Władysław Stanisław Reymont; 7.5.1867, в. Кабеле-Вельке Мазавецкага ваяв., Польшча — 5.12.1925) — польскі пісьменнік. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі 1924.
Быў вавдроўным акцёрам, чыгуначным служачым. Жыў у Францыі, Італіі, ЗША.
Друкаваўся з 1893. У сацыяльна-псіхалагічных раманах «Камедыянтка» (1896), «Ферменты» (1897), «Летуценнік» (1910), аповесці «Лілі» (1899) паказаў трагізм паўсядзённага жыцця ў правінцыі. Раман «Зямля запаветная» (т. 1-2, 1899) пра лёсы людзей у бязлітасным свеце вялікага горада 2-й пал. ХІХ ст. Гістарычная трылогія «1794 год» (1913-18) пра нацыянальна-вызвольнае паўстанне пад кіраўніцтвам Т. Касцюшкі. Вяршыня творчасці — эпічны раман «Мужыкі» (т.1-4, 1904-09), у якім гісторыя адной сям'і разгортваецца ў панараму жыцця польскай вёскі, суаднесенага з жыццём прыроды. Твор адметны кампазіцыйнай цэласнасцю, сюжэтнай вастрынёй, каларытнасцю персанажаў, жывапіснасцю, сакавітасцю мовы, спалучэннем рэалістычнага пісьма з элементамі імпрэсіянізму і натуралізму, выкарыстаннем фальклору. Аўтар зборнікаў апавяданняў «Сусгрэча» (1897), «Перад дсювіткам» (1902), «З дзённіка» (1903), «За фронтам» (1919), аповесці «Справядліва» (1899), гатычнага рамана «Вампір» (1911) і інш.
[правіць]
Літаратура
Rurawski J. Władysław Reymont. Warszawa, 1977.
Lichański S. Władysław Stanisław Reymont. Warszawa, 1984.
--------
Владислав Реймонт
Последний сейм Речи Посполитой
Роман
ПРЕДИСЛОВИЕ
Определяя исторический путь беларусского народа и государства, привычно говорят, что он полон драматизма. Да, это несомненно. Но можно ли о другом каком народе сказать, что у него была безмятежная история и счастливая судьба? Не найти такого народа. История цивилизации, к сожалению, изобилует фактами поглощения слабых государств более сильными и организованными, почти непрерывной борьбы за независимость и сравнительно непродолжительных периодов возрождения и развития.
Все это испытало в разное время и население княжеств, составившее впоследствии беларусский народ. Чтобы выжить, давали отпор притязаниям соседей и набегам дальних завоевателей. Приглашали на княжение воевод из ближних земель, роднились с ними домами. По родству и к общей выгоде объединились с соседями в Великое Княжество Литовское. Называли себя литвинами или русами. Бывало, ссорились из-за наследства, колотили друг друга, мирились. Всякое было.
Случилось, что государственные мужи соседнего Королевства Польского сочли нужным пригласить великого князя Литвы Ягайлу на свой трон и отдать ему в жены свою королеву Ядвигу. Сделали. Объединили обе державы в одну, чтобы крепче противостоять враждебному окружению.
Не всем пришлось по душе объединение. Магнаты Великого Княжества Литовского не склонны были мириться с утратой былого влияния на политические события. Борьба велась и при правлении Ягайлы, и в последующие годы. Она продолжалась и после заключения Люблинской унии 1569 года, когда оба государства образовали Речь Посполитую. Литва отстаивала право на сохранение своего названия, своих законов, органов власти, военных сил, и ей это удавалось. До 1696 года сохранялся и свой государственный язык беларусский.
Так и не сложилось единство в Речи Посполитой. Группировки влиятельных людей изнуряли одна другую в борьбе за власть, влияние, источники благосостояния. Обращались за содействием к другим странам, искали их покровительства, вступали в тайные и открытые соглашения. Результатом оказалось ослабление власти, снижение экономической и военной мощи, усиление влияния иностранных советчиков и печальный каскад последовавших разделов территории. Все это было здесь, с нами, коснулось непосредственно нашей истории, отразилось на судьбах наших предков. Достаточно ли мы знаем обо всем этом?
Нехватка исторических романов о событиях беларусской истории стала особенно ощутимой в последние годы. Хотя "Последний сейм Речи Посполитой" написан давно, наши современники практически не имели возможности читать его.
Светские дамы, офицеры, вельможи, балы, пикники, карточные игры, попойки, любовные интриги... Все есть в книге Владислава Реймонта, как того и требуют законы литературного жанра. Но не этим больше всего привлекает роман.
А тем, что перед нами проходит вереница исторических деятелей, своих и зарубежных, воспроизведены подробности событий, решительно изменивших дальнейшую судьбу беларусского народа. Речь идет о состоявшемся в Гродно сейме 1793 года, на котором был официально оформлен второй раздел Речи Посполитой между Россией и Пруссией. За двадцать лет до этого, при первом разделе, Россия уже отняла у Великого Княжества Литовского значительную часть Полоцкого и Витебского воеводств, все Мстиславское воеводство и восточную часть Рогачевского повета. Теперь к России отходили обширные территории к востоку от линии Браслав - Мир - Пинск. Для Речи Посполитой это был ощутимый удар. И был он еще болезненней оттого, что его подготовила и нанесла собственная правящая элита, запутавшаяся в паутине политических интриг.
Владислав Реймонт - польский писатель и истинный патриот своей страны. Понятны мотивы, побудившие его устами героев романа посылать проклятия отечественным предателям, а также прусским, шведским, русским и прочим злодеям, посягнувшим на достояние Речи Посполитой.
Конец XVIII века сложился для Речи Посполитой поистине трагически. Три раздела ее огромных владений положили ей конец. Во время описываемых событий общественное мнение имущих слоев населения остро отреагировало на происходящее. Произошло резкое размежевание позиций. Часть магнатов тяготела к России и способствовала падению Речи Посполитой. Другая же часть, тоже многочисленная и влиятельная, болезненно переживала потерю своих привилегий, владений, былого уклада жизни и всячески пыталась в создавшихся условиях сохранить прежние порядки. Достаточно сослаться на материалы следственных органов Российской империи, которые выявили на всей территории Беларуси разветвленную сеть тайных обществ и групп, члены которых добивались восстановления образования, судопроизводства, местного самоуправления по законам Речи Посполитой, возвращения землевладений католическому духовенству. Деятельное участие в этом движении принимали беларусские военные, чиновники, шляхта. Многие из них подверглись жестоким репрессиям.
А.Сапун
кніга тут:
http://webreading.ru/sci_/sci_history/v ... litoy.html
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Вт ноя 01, 2011 8:28 pm
Беларуская літаратура
Беларуская літаратура — літаратура на беларускай мове і іншых мовах, створаная на землях Беларусі
1 Гісторыя
1.1 Да XVI ст.
1.2 Канец XVI — сярэдзіна XVIII ст.
1.3 Канец XVIII—XIX ст.
1.4 Пачатак ХХ ст.
1.5 Міжваенны час. Савецкая Беларусь
1.6 Заходняя Беларусь
1.7 Ваенныя гады
1.8 Пасляваенны час. Савецкая Беларусь
1.9 Незалежная Беларусь
2 Вядомыя беларускія пісьменнікі
3 Гл. таксама
4 Зноскі
5 Крыніцы
http://be.wikipedia.org/wiki/Беларуская_літаратура
Беларуская літаратура — літаратура на беларускай мове і іншых мовах, створаная на землях Беларусі
1 Гісторыя
1.1 Да XVI ст.
1.2 Канец XVI — сярэдзіна XVIII ст.
1.3 Канец XVIII—XIX ст.
1.4 Пачатак ХХ ст.
1.5 Міжваенны час. Савецкая Беларусь
1.6 Заходняя Беларусь
1.7 Ваенныя гады
1.8 Пасляваенны час. Савецкая Беларусь
1.9 Незалежная Беларусь
2 Вядомыя беларускія пісьменнікі
3 Гл. таксама
4 Зноскі
5 Крыніцы
http://be.wikipedia.org/wiki/Беларуская_літаратура
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Вт ноя 01, 2011 8:35 pm
Новодевичий монастырь. Смоленский собор. Иконостас
1680-е гг.
Иконы писаны артелью Симона Ушакова (1626-1686)
Резьба - 1683-1685 годы, белорусская артель, мастера Клим Михайлов и Дорофей Золотарев.
Стиль резьбы получил название "белорусская", иначе "флемская" резь
(за информацию благодарю aristofan77).
P.S. Клим Михайлов прославился также как зодчий
несохранившегося царского дворца в селе Коломенском
http://ru-woodarch.livejournal.com/139091.html
http://be.wikipedia.org/wiki/Катэгорыя:Культура_Беларусі
1680-е гг.
Иконы писаны артелью Симона Ушакова (1626-1686)
Резьба - 1683-1685 годы, белорусская артель, мастера Клим Михайлов и Дорофей Золотарев.
Стиль резьбы получил название "белорусская", иначе "флемская" резь
(за информацию благодарю aristofan77).
P.S. Клим Михайлов прославился также как зодчий
несохранившегося царского дворца в селе Коломенском
http://ru-woodarch.livejournal.com/139091.html
http://be.wikipedia.org/wiki/Катэгорыя:Культура_Беларусі
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Чт ноя 03, 2011 12:12 am
Ян Чачот
7.7.1796, в. Малюшычы (цяпер Карэліцкі раён) — 23.8.1847, Друскенікі (цяпер Літва). Пахаваны ў в. Ротніца (цяпер Літва).
Імя яго будзе ў краіне навекі зьвязана
З Адамам Міцкевічам, з іменем Томаша Зана…
У адну з кастрычніцкіх начэй 1820 году малады паэт і ўдзельнік таемнага таварыства філяматаў Тамаш Зан, які соладка спаў пад пярынаю ў заезжым доме па дарозе на Вільню, быў разбуджаны суладным жыцьцярадасным дуэтам:
Да пакіньце горла драць!..
Галасы падаліся надзіва знаёмымі. Тамаш не памыліўся: сьпявалі Адам Міцкевіч і Ян Чачот, якія спыніліся на начлег у тых самых Канвалішках. Чачот, дарэчы, і быў аўтарам песьні, якая зазвычай натхнёна выконвалася на студэнцкіх імянінах.
Зь Міцкевічам ён пасябраваў у Наваградзкай школе айцоў-дамініканаў. Яшчэ мацнейшым сяброўства сталася ў Віленскай alma mater, дзе Чачот зьбіраўся вывучыцца на адваката, а таму, як згадвалі сябры, хадзіў заўсёды “пад руку” з Статутам Вялікага Княства Літоўскага, які ў тыя часы яшчэ дзейнічаў на нашых землях.
Але пакліканьнем Яна была не юрыспрудэнцыя, а паэзія. Філяматы заслужана лічылі яго сваім “дударом”, прычым найлепей, паводле агульнай думкі, у яго атрымліваліся беларускія песьні, створаныя на ўзор народных. Адной з найпапулярнейшых у віленскай моладзі стала Чачотава “Што старыя за вар’яты”, напісаная на матыў народнае песьні “Чаму дзеўку не любіць, калі дзеўка ладна”.
Пасьля разгрому царскімі ўладамі студэнцкіх таварыстваў, Чачот на цэлы год быў зьняволены ў мурах базыльянскага кляштару, дзе склаў і перадаў сваёй каханай Зосі Малеўскай першы зборнік вершаў і песьняў.
Ян апынуўся сярод тых філяматаў, якія атрымалі найбольш суровы прысуд — высылку на Ўрал з адбыцьцём часткі пакараньня ў фартэцы. Але выпрабаваньні не зламалі, а толькі загартавалі ягоную вольналюбную душу. Пасьля вяртаньня на Бацькаўшчыну больш упэўнена загучаў і голас паэтычнай музы Чачота. Найкаштоўнейшымі ў яго спадчыне ўяўляюцца зусім нядаўна адшуканыя “Сьпевы пра даўніх ліцьвінаў да 1434 году” і, вядома, дзьве кнігі “Сялянскіх песьняў з-над Нёману і Дзьвіны”, якія веставалі нараджэньне новай беларускай літаратуры і ўадначас сталіся “ластаўкамі” нацыянальнага Адраджэньня.
На надмагільным помніку паэту, пастаўленым сябрамі ў 1857 годзе, і сёньня можна прачытаць:
Імя яго будзе ў краіне навекі зьвязана
З Адамам Міцкевічам, з іменем Томаша Зана.
Хто ведаў яго — перад каменем гэтым схіліся,
Пастой, памаўчы і за ўсіх за траіх памаліся.
Уладзімер Арлоў, Менск
12/7/2006 › Старонкі гісторыі
http://www.bielarus.net/archives/2006/07/12/799
7.7.1796, в. Малюшычы (цяпер Карэліцкі раён) — 23.8.1847, Друскенікі (цяпер Літва). Пахаваны ў в. Ротніца (цяпер Літва).
Імя яго будзе ў краіне навекі зьвязана
З Адамам Міцкевічам, з іменем Томаша Зана…
У адну з кастрычніцкіх начэй 1820 году малады паэт і ўдзельнік таемнага таварыства філяматаў Тамаш Зан, які соладка спаў пад пярынаю ў заезжым доме па дарозе на Вільню, быў разбуджаны суладным жыцьцярадасным дуэтам:
Да пакіньце горла драць!..
Галасы падаліся надзіва знаёмымі. Тамаш не памыліўся: сьпявалі Адам Міцкевіч і Ян Чачот, якія спыніліся на начлег у тых самых Канвалішках. Чачот, дарэчы, і быў аўтарам песьні, якая зазвычай натхнёна выконвалася на студэнцкіх імянінах.
Зь Міцкевічам ён пасябраваў у Наваградзкай школе айцоў-дамініканаў. Яшчэ мацнейшым сяброўства сталася ў Віленскай alma mater, дзе Чачот зьбіраўся вывучыцца на адваката, а таму, як згадвалі сябры, хадзіў заўсёды “пад руку” з Статутам Вялікага Княства Літоўскага, які ў тыя часы яшчэ дзейнічаў на нашых землях.
Але пакліканьнем Яна была не юрыспрудэнцыя, а паэзія. Філяматы заслужана лічылі яго сваім “дударом”, прычым найлепей, паводле агульнай думкі, у яго атрымліваліся беларускія песьні, створаныя на ўзор народных. Адной з найпапулярнейшых у віленскай моладзі стала Чачотава “Што старыя за вар’яты”, напісаная на матыў народнае песьні “Чаму дзеўку не любіць, калі дзеўка ладна”.
Пасьля разгрому царскімі ўладамі студэнцкіх таварыстваў, Чачот на цэлы год быў зьняволены ў мурах базыльянскага кляштару, дзе склаў і перадаў сваёй каханай Зосі Малеўскай першы зборнік вершаў і песьняў.
Ян апынуўся сярод тых філяматаў, якія атрымалі найбольш суровы прысуд — высылку на Ўрал з адбыцьцём часткі пакараньня ў фартэцы. Але выпрабаваньні не зламалі, а толькі загартавалі ягоную вольналюбную душу. Пасьля вяртаньня на Бацькаўшчыну больш упэўнена загучаў і голас паэтычнай музы Чачота. Найкаштоўнейшымі ў яго спадчыне ўяўляюцца зусім нядаўна адшуканыя “Сьпевы пра даўніх ліцьвінаў да 1434 году” і, вядома, дзьве кнігі “Сялянскіх песьняў з-над Нёману і Дзьвіны”, якія веставалі нараджэньне новай беларускай літаратуры і ўадначас сталіся “ластаўкамі” нацыянальнага Адраджэньня.
На надмагільным помніку паэту, пастаўленым сябрамі ў 1857 годзе, і сёньня можна прачытаць:
Імя яго будзе ў краіне навекі зьвязана
З Адамам Міцкевічам, з іменем Томаша Зана.
Хто ведаў яго — перад каменем гэтым схіліся,
Пастой, памаўчы і за ўсіх за траіх памаліся.
Уладзімер Арлоў, Менск
12/7/2006 › Старонкі гісторыі
http://www.bielarus.net/archives/2006/07/12/799
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Чт ноя 03, 2011 10:23 pm
Паўстанцы
Гістарычныя эсэ
Арлоў Уладзімер
Аўдыёкніга зьмяшчае гістарычныя эсэ з аўтарскай радыёпраграмы Ўладзімера Арлова “Галерэя Кліё” (1999—2002). Чытае аўтар. Зьмест: Тадэвуш Касьцюшка, Міхал Клеафас Агінскі, Эмілія Плятэр, Міхал Валовіч, Ігнат Дамейка, Кастусь Каліноўскі, Міхал Андрыёлі, Ахіл Банольдзі, Зыгмунт Мінейка, Людвік Нарбут, Адам Пуслоўскі, Валер Урублеўскі, Ян Чэрскі, Макар Краўцоў
http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=11488
Гістарычныя эсэ
Арлоў Уладзімер
Аўдыёкніга зьмяшчае гістарычныя эсэ з аўтарскай радыёпраграмы Ўладзімера Арлова “Галерэя Кліё” (1999—2002). Чытае аўтар. Зьмест: Тадэвуш Касьцюшка, Міхал Клеафас Агінскі, Эмілія Плятэр, Міхал Валовіч, Ігнат Дамейка, Кастусь Каліноўскі, Міхал Андрыёлі, Ахіл Банольдзі, Зыгмунт Мінейка, Людвік Нарбут, Адам Пуслоўскі, Валер Урублеўскі, Ян Чэрскі, Макар Краўцоў
http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=11488
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Чт ноя 03, 2011 10:31 pm
Імёны Свабоды
Арлоў Уладзімер
Што агульнага паміж Эміліяй Плятэр і Напалеонам Ордай, Зоськай Верас і Стэфаніяй Станютай, Віктарам Туравым і Аляксеем Карпюком, Уладзімірам Мулявіным і Міхасём Ткачовым? Усе гэтыя адышоўшыя ў нябыт людзі пакінулі нязгасны след у гісторыі нашай Бацькаўшчыны і будуць жыць у памяці нашчадкаў, пакуль жыве Беларусь. У сваёй цудоўнай кнізе “Імёны свабоды” гісторык і пісьменнік Уладзімер Арлоў аб’яднаў лёсы шчырых змагароў за нацыянальны росквіт і незалежнасць Беларусі з XVIII стагоддзя па сённяшні дзень. Але гэта не энцыклапедыя, а вянок яркіх, моцных па ўздзеянню на чытача, эсэ пра тых, хто варты захаплення, чыё жыццё – сапраўдны подзвіг ў імя Бацькаўшчыны. Грамадскія і культурныя дзеячы, удзельнікі нацыянальна-вызваленчага руху, навукоўцы, пісьменнікі, паэты, музыкі, палітыкі, святары і проста цікавыя людзі паўстаюць перад намі ва ўсім сваім духоўным харастве. Кожнае эсэ суправаджаецца ўнікальнымі фотаздымкамі. Зборнік не прэтэндуе на глыбокія гістарычныя даследванні, але, безумоўна, дае добрую гістарычную арыенітацыю ўсім, каму пашчасціла яго прачытаць. Учэпістыя, трапяткія радкі Уладзімера Арлова пранікаюць у самае сэрца і застаюцца там назаўжды…
Беларускія аўтары: Арлоў Уладзімер
http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=2861
Арлоў Уладзімер
Што агульнага паміж Эміліяй Плятэр і Напалеонам Ордай, Зоськай Верас і Стэфаніяй Станютай, Віктарам Туравым і Аляксеем Карпюком, Уладзімірам Мулявіным і Міхасём Ткачовым? Усе гэтыя адышоўшыя ў нябыт людзі пакінулі нязгасны след у гісторыі нашай Бацькаўшчыны і будуць жыць у памяці нашчадкаў, пакуль жыве Беларусь. У сваёй цудоўнай кнізе “Імёны свабоды” гісторык і пісьменнік Уладзімер Арлоў аб’яднаў лёсы шчырых змагароў за нацыянальны росквіт і незалежнасць Беларусі з XVIII стагоддзя па сённяшні дзень. Але гэта не энцыклапедыя, а вянок яркіх, моцных па ўздзеянню на чытача, эсэ пра тых, хто варты захаплення, чыё жыццё – сапраўдны подзвіг ў імя Бацькаўшчыны. Грамадскія і культурныя дзеячы, удзельнікі нацыянальна-вызваленчага руху, навукоўцы, пісьменнікі, паэты, музыкі, палітыкі, святары і проста цікавыя людзі паўстаюць перад намі ва ўсім сваім духоўным харастве. Кожнае эсэ суправаджаецца ўнікальнымі фотаздымкамі. Зборнік не прэтэндуе на глыбокія гістарычныя даследванні, але, безумоўна, дае добрую гістарычную арыенітацыю ўсім, каму пашчасціла яго прачытаць. Учэпістыя, трапяткія радкі Уладзімера Арлова пранікаюць у самае сэрца і застаюцца там назаўжды…
Беларускія аўтары: Арлоў Уладзімер
http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=2861
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Пн ноя 07, 2011 9:42 am
Таксама датычыцца нашае культуры....
"УЗРОСТ БЕЛАРУСКАЙ ЛАЦIНКI
Сёньня многiя патрыёты праяўляюць вялiкую цiкаўнасьць да «беларускай лацiнкi» — лацiнкавага альфабэту, якiм пэўны час у гiсторыi пiсалi па-беларуску. Прыхiльнiкi лацiнкi заклiкаюць таксама адрадзiць лацiнку — цi то як адзiны альфабэт, цi то як паралельны з кiрылiцай.
Вядома, што цi найбольш моцным довадам каштоўнасьцi чагосьцi ёсьць традыцыя. Гэты тычыцца i альфабэту, таму прыхiльнiкi лацiнкi згадаваюць пра самабытнасьць традыцыi яе ўжываньня, i гэтым падмацоўваецца яе папулярнасьць.
Якая ж традыцыя ў беларускай лацiнкi? Апошнiм часам можна пачуць, што беларуская лацiнка нарадзiлася аж у часы ВКЛ, а значыць яе самабытнасьць бясспрэчная: часы ВКЛ — наш «залаты век». Але цi так гэта ўзапраўды? Якi яе сапраўдны ўзрост?
Распаўсюдзiлася памылковае меркаваньне, што беларуская лацiнка ўпершыню зафiксаваная ў 16 ст., яшчэ дакладней (але блiжэй да 17 ст.), у 1596 г. («Наша Нiва», № 13-14, 1997 г., «Беларуская лацiнка», Ю.Б., Б.: «Першыя фiксацыi лацiнкавага напiсаньня беларускiх тэкстаў адносяцца да 16 ст.». «Наша Слова», № 9, 1995 г., «Не панацэя, але важны сродак уратаваньня нашай мовы i нацыi», Язэп Стапановiч: «Адной зь першых значных кнiг, напiсаных па-беларуску лацiнскiм шрыфтам, лiчыцца «Казаньнi Кiрыла» С.Зiзанiя (Вiльня, 1596). На жаль, стваральнiк беларускай лацiнкi невядомы.»). Памылковасьць такога меркаваньня была даведзеная ў артыкуле «Асьцярожна з лацiнкай!» («Наша Слова», № 50, 1995 г.). Тым ня менш, гэта не перашкодзiла памылцы паўтарацца — ужо ў «Нашай Нiве». Таму лiчу патрэбным яшчэ раз i падрабязьней зьвярнуць увагу на гэтую памылку, каб зман не пашыраўся далей.
Нi Ю.Б., нi Я.Стапановiч не ўказалi крынiцы пададзеных зьвестак. Аднак яна вiдавочная: энцыкляпэдыя «Беларуская мова», артыкул «Лацiнка», а менавiта сказ: «Лацiнка ўжывалася побач з кiрылiцай i ў друкаваных кнiгах рэлiгiйных жанраў, напрыклад, «Казаньнi Кiрыла» (Вiльня, 1596), дзе паралельна зь беларускiм зьмешчаны польскi тэкст». Сапраўды, будучы настроеным знайсьцi зьвесткi менавiта пра беларускую лацiнку, можна зразумець гэты сказ так: у ВКЛ па-беларуску пiсалi ня толькi кiрылiцай, але i лацiнкай, i прыклад апошняга — «Казаньнi Кiрыла» 1596 г., такiм чынам, гэта — першая фiксацыя беларускай лацiнкi. Магчыма, што i адна зь першых. Магчыма, што ўсе яны адносяцца ня толькi да канца 16 ст., а да ўсяго, цэлага 16 ст.
Тым ня менш, гэты сказ нiчога не гаворыць пра беларускую лацiнку, пагатоў ня ўказвае яе прыкладаў. Сапраўды, напiсана, што лацiнка ўжывалася побач з кiрылiцай, i ўказаны прыклад такога ўжываньня. Але маецца на ўвазе ня тое, што побач зь беларускамоўнымi тэкстамі на кiрылiцы былi беларускамоўныя тэксты i на лацiнцы, а тое, што былi кнiгi, дзе побач з тэкстамi на мове з кiрылiчнай графiкай былi тэксты на мове з лацiнкавай. Якраз пра гэта i гаворыцца ў самым канцы сказу: «... «Казаньнi Кiрыла» (Вiльня, 1596), дзе паралельна зь беларускiм зьмешчаны польскi тэкст», г.зн., у «Казаньнях...» на кiрылiцы — беларускi тэкст, а на лацiнцы — польскi, i гэта прыклад, калi ў кнiгах лацiнка ўжывалася побач з кiрылiцай (а ня першая фiксацыя беларускай лацiнкi). Такiм чынам, памылка — у няслушным вытлумачэньнi згаданага сказу.
А калi ж узьнiкла беларуская лацiнка? Зрэшты, можа, А.М.Булыка сапраўды адносiць яе першую фiксацыю да 16 ст.? (Згадзiцеся, сказ даволi двухсэнсоўны i спрэчны). Тады гэта павiнна пацьвердзiцца i ў яго iншых артыкулах. Цытую артыкул таго ж А.М.Булыкi «Алфавiт» (тамсама): «Кiрылiчны алфавіт выкарыстоўваўся ў старабеларускiм пiсьменстве ад 14 да 18 ст. У 18 — пачатку 20 ст., у сувязi зь яго заняпадам стаў ужывацца лацiнскi альфабэт, якi дагэтуль служыў толькi для афармленьня польскiх i лацiнскiх тэкстаў». Як бачым, на гэты раз аўтар вырашыў ясна i недвухсэнсоўна: беларуская лацiнка ўзьнiкла не раней за 18 ст. Iншыя навукоўцы таксама не аспрэчваюць гэтага.
Значыць, няма падставаў лiчыць яе самабытнай традыцыяй, бо ўзьнiкла яна як адгалiнаваньне ад традыцыйнага альфабэту польскай мовы, якая выцесьнiла нашую з нашай дзяржавы, а зь ёю i нашую кiрылiцу; калi ў 1696 беларуская мова была ператвораная зь дзяржаўнай мовы ў крэсовы дыялект, а польская — з замежнай у лiтаратурна-афiцыйную. Дыялекты, як вядома, ня маюць сваёй пiсьмовасьцi, i прыкметай ператаварэньня нашай мовы ў крэсовы дыялект якраз была страта ёю афiцыйна-лiтаратурнага статусу i як наступства — асобнай, кiрылiчнай пiсьмовасьцi.
Лацiнка — не самабытная, а крэсовая традыцыя. Самабытная — кiрылiца, альфабэт вольнай Лiтвы, а ня Крэсаў. Гэтак лiчыў i вядомы патрыёт-мовазнавец Ян Станкевiч (гл. «Гiсторыя беларускага языка», Вiльня, 1939). I лацiнка — не прыкмета «эўрапейскасьцi» (цi да 18 ст. на Беларусi панавала «азiяччына»?).
Зрэшты, калi даўнiя традыцыi для кагось неiстотныя, хай ён згадае, што менавiта яны былi падставай самаўсьведамленьня нашай нацыi i вытокамi Адраджэньня, я маю на ўвазе першы яго манiфэст — прадмову Багушэвiча да «Дудкi беларускай», дзе самабытнасьць беларусаў ён грунтаваў самабытнасьцю iх мовы, бо «чытаў старыя паперы» на гэтай мове.
Магчыма, ня ўсе згодзяцца з гэтымi камэнтарамi i прымуць такі погляд. Але, спадзяюся, iх зацiкавiць заця б нескажоная гiсторыя лацiнкi на Беларусi, данесьцi якую лiчу сваiм патрыятычным абавязкам.
Вiталь Станiшэўскi"
"УЗРОСТ БЕЛАРУСКАЙ ЛАЦIНКI
Сёньня многiя патрыёты праяўляюць вялiкую цiкаўнасьць да «беларускай лацiнкi» — лацiнкавага альфабэту, якiм пэўны час у гiсторыi пiсалi па-беларуску. Прыхiльнiкi лацiнкi заклiкаюць таксама адрадзiць лацiнку — цi то як адзiны альфабэт, цi то як паралельны з кiрылiцай.
Вядома, што цi найбольш моцным довадам каштоўнасьцi чагосьцi ёсьць традыцыя. Гэты тычыцца i альфабэту, таму прыхiльнiкi лацiнкi згадаваюць пра самабытнасьць традыцыi яе ўжываньня, i гэтым падмацоўваецца яе папулярнасьць.
Якая ж традыцыя ў беларускай лацiнкi? Апошнiм часам можна пачуць, што беларуская лацiнка нарадзiлася аж у часы ВКЛ, а значыць яе самабытнасьць бясспрэчная: часы ВКЛ — наш «залаты век». Але цi так гэта ўзапраўды? Якi яе сапраўдны ўзрост?
Распаўсюдзiлася памылковае меркаваньне, што беларуская лацiнка ўпершыню зафiксаваная ў 16 ст., яшчэ дакладней (але блiжэй да 17 ст.), у 1596 г. («Наша Нiва», № 13-14, 1997 г., «Беларуская лацiнка», Ю.Б., Б.: «Першыя фiксацыi лацiнкавага напiсаньня беларускiх тэкстаў адносяцца да 16 ст.». «Наша Слова», № 9, 1995 г., «Не панацэя, але важны сродак уратаваньня нашай мовы i нацыi», Язэп Стапановiч: «Адной зь першых значных кнiг, напiсаных па-беларуску лацiнскiм шрыфтам, лiчыцца «Казаньнi Кiрыла» С.Зiзанiя (Вiльня, 1596). На жаль, стваральнiк беларускай лацiнкi невядомы.»). Памылковасьць такога меркаваньня была даведзеная ў артыкуле «Асьцярожна з лацiнкай!» («Наша Слова», № 50, 1995 г.). Тым ня менш, гэта не перашкодзiла памылцы паўтарацца — ужо ў «Нашай Нiве». Таму лiчу патрэбным яшчэ раз i падрабязьней зьвярнуць увагу на гэтую памылку, каб зман не пашыраўся далей.
Нi Ю.Б., нi Я.Стапановiч не ўказалi крынiцы пададзеных зьвестак. Аднак яна вiдавочная: энцыкляпэдыя «Беларуская мова», артыкул «Лацiнка», а менавiта сказ: «Лацiнка ўжывалася побач з кiрылiцай i ў друкаваных кнiгах рэлiгiйных жанраў, напрыклад, «Казаньнi Кiрыла» (Вiльня, 1596), дзе паралельна зь беларускiм зьмешчаны польскi тэкст». Сапраўды, будучы настроеным знайсьцi зьвесткi менавiта пра беларускую лацiнку, можна зразумець гэты сказ так: у ВКЛ па-беларуску пiсалi ня толькi кiрылiцай, але i лацiнкай, i прыклад апошняга — «Казаньнi Кiрыла» 1596 г., такiм чынам, гэта — першая фiксацыя беларускай лацiнкi. Магчыма, што i адна зь першых. Магчыма, што ўсе яны адносяцца ня толькi да канца 16 ст., а да ўсяго, цэлага 16 ст.
Тым ня менш, гэты сказ нiчога не гаворыць пра беларускую лацiнку, пагатоў ня ўказвае яе прыкладаў. Сапраўды, напiсана, што лацiнка ўжывалася побач з кiрылiцай, i ўказаны прыклад такога ўжываньня. Але маецца на ўвазе ня тое, што побач зь беларускамоўнымi тэкстамі на кiрылiцы былi беларускамоўныя тэксты i на лацiнцы, а тое, што былi кнiгi, дзе побач з тэкстамi на мове з кiрылiчнай графiкай былi тэксты на мове з лацiнкавай. Якраз пра гэта i гаворыцца ў самым канцы сказу: «... «Казаньнi Кiрыла» (Вiльня, 1596), дзе паралельна зь беларускiм зьмешчаны польскi тэкст», г.зн., у «Казаньнях...» на кiрылiцы — беларускi тэкст, а на лацiнцы — польскi, i гэта прыклад, калi ў кнiгах лацiнка ўжывалася побач з кiрылiцай (а ня першая фiксацыя беларускай лацiнкi). Такiм чынам, памылка — у няслушным вытлумачэньнi згаданага сказу.
А калi ж узьнiкла беларуская лацiнка? Зрэшты, можа, А.М.Булыка сапраўды адносiць яе першую фiксацыю да 16 ст.? (Згадзiцеся, сказ даволi двухсэнсоўны i спрэчны). Тады гэта павiнна пацьвердзiцца i ў яго iншых артыкулах. Цытую артыкул таго ж А.М.Булыкi «Алфавiт» (тамсама): «Кiрылiчны алфавіт выкарыстоўваўся ў старабеларускiм пiсьменстве ад 14 да 18 ст. У 18 — пачатку 20 ст., у сувязi зь яго заняпадам стаў ужывацца лацiнскi альфабэт, якi дагэтуль служыў толькi для афармленьня польскiх i лацiнскiх тэкстаў». Як бачым, на гэты раз аўтар вырашыў ясна i недвухсэнсоўна: беларуская лацiнка ўзьнiкла не раней за 18 ст. Iншыя навукоўцы таксама не аспрэчваюць гэтага.
Значыць, няма падставаў лiчыць яе самабытнай традыцыяй, бо ўзьнiкла яна як адгалiнаваньне ад традыцыйнага альфабэту польскай мовы, якая выцесьнiла нашую з нашай дзяржавы, а зь ёю i нашую кiрылiцу; калi ў 1696 беларуская мова была ператвораная зь дзяржаўнай мовы ў крэсовы дыялект, а польская — з замежнай у лiтаратурна-афiцыйную. Дыялекты, як вядома, ня маюць сваёй пiсьмовасьцi, i прыкметай ператаварэньня нашай мовы ў крэсовы дыялект якраз была страта ёю афiцыйна-лiтаратурнага статусу i як наступства — асобнай, кiрылiчнай пiсьмовасьцi.
Лацiнка — не самабытная, а крэсовая традыцыя. Самабытная — кiрылiца, альфабэт вольнай Лiтвы, а ня Крэсаў. Гэтак лiчыў i вядомы патрыёт-мовазнавец Ян Станкевiч (гл. «Гiсторыя беларускага языка», Вiльня, 1939). I лацiнка — не прыкмета «эўрапейскасьцi» (цi да 18 ст. на Беларусi панавала «азiяччына»?).
Зрэшты, калi даўнiя традыцыi для кагось неiстотныя, хай ён згадае, што менавiта яны былi падставай самаўсьведамленьня нашай нацыi i вытокамi Адраджэньня, я маю на ўвазе першы яго манiфэст — прадмову Багушэвiча да «Дудкi беларускай», дзе самабытнасьць беларусаў ён грунтаваў самабытнасьцю iх мовы, бо «чытаў старыя паперы» на гэтай мове.
Магчыма, ня ўсе згодзяцца з гэтымi камэнтарамi i прымуць такі погляд. Але, спадзяюся, iх зацiкавiць заця б нескажоная гiсторыя лацiнкi на Беларусi, данесьцi якую лiчу сваiм патрыятычным абавязкам.
Вiталь Станiшэўскi"
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
gervasij » Пн ноя 07, 2011 9:57 am
белорусское....
------------------------------------------------
http://artmuseum.by/ru/koll/dbisk
Древнебелорусское искусство
Древнебелорусское искусство Древнебелорусское искусство
- Белорусское искусство XIX в.
- Белорусское искусство XX в.
- Русское искусство XVIII - нач. XX в.
- Европейское искусство XVI - XX в.
- Искусство стран Востока XIV - XX в.
Коллекции, составляющие собрание древнебелорусского искусства, в музее чрезвычайно разнообразные и богатые по содержанию. Это памятники, созданные на протяжении большого исторического отрезка времени – от седой древности раннефеодального общества, наследия Полоцкого и Турово-Пинского княжеств X–XII вв. – до эпохи барокко просвещения XVIII и даже первой половины XIX века. Особенно широкие временные границы имеет коллекция древнебелорусского декоративно-прикладного искусства. Она включает и археологические находки с раскопок древнебелорусских городов X–XVI вв. – бытовые предметы, которые в своем исполнении приобретают характер настоящих произведений средневекового ремесла – шахматные фигурки, бытовая стеклянная посуда, бусы, украшения, это и великолепные образцы сакрального религиозного искусства – каменные резные нательные иконки, кресты-энколпионы, а также изделия белорусских золотарей – художников-ювелиров XVI–XVIII вв.: литургические келихи, потиры, монстранцы, оклады Евангелий, ризы – металлические платья-оклады на иконы, вотивные серебряные пластинки. Коллекция включает также образцы ткачества и вышивки XVII – начала XIX века: церковные и костельные ризы из тканей европейского и местного производства, образцы знаменитых слуцких поясов второй половины XVIII – начала XIX в., пояса гродненской мануфактуры.
В XVII в. огромную известность приобрела «белорусская резьба». Белорусские мастера-резчики по дереву и позолотчики создавали замечательные алтари и иконостасы не только на родине, но и в Московском государстве. Музей в своих фондах и экспозиции имеет высокохудожественные образцы таких произведений, как царские врата из иконостасов, резные колонки, барочные картуши, украшенные как рельефной прорезной резьбой, так и изображениями, выполненными в горельефной технике и круглой, объемной скульптуре. В коллекции скульптуры и резьбы древнебелорусского собрания музея находятся такие шедевры деревянной пластики и скульптуры Беларуси, как царские врата конца XVI в. из д. Ворониловичи, две позднеготические скульптуры архангелов из местечек Шерешево и Ялово, барочные скульптуры из Полоцка и Кобрина.
Коллекция древнебелорусской иконописи и сакральной живописи – одна из наиболее ценных в нашей стране. Это самое большое собрание в Беларуси произведений белорусской иконописи отображает историю развития самобытной религиозной живописи, историю белорусской иконы от конца XV (образ Матери Божьей Одигитрии со Случчины) до первых десятилетий XIX столетия. Памятники начала XIX века еще сохраняют традиционные черты классической белорусской иконы: резные позолоченные и посеребренные фоны, особенную иконографию сюжетов и образов. Жемчужины в коллекции древнебелорусской иконописи – иконы «Спас-Пантократор» из Бытеня и «Божья Матерь Одигитрия» из Дубенца – произведения второй половины XVI века, «Воскресение Христа» середины XVII века из Бездежа, «Рождество Богородицы» 1649 г. Петра Евсеевича из Голынца.
Известно, что белорусские художники XVI–XVIII вв., как правило, не подписывали свои произведения. Тем не менее, в собрании музея есть несколько произведений, по надписям на которых можно узнать про имена их авторов – художников XVIII – начала XIX в.: Василия Маркияновича из Слуцка, Фомы Силинича их Могилева.
В отношении светской портретной живописи, которая образует в древнебелорусском собрании музея отдельную коллекцию, можно назвать больше имен художников – их создателей: художники XVII столетия, работавшие
в Несвиже и Вильно – Даниэль Шульц и Иоганн Шреттер, во Вроцлаве и Гданьске – Бартоломей Стробель, в XVIII веке в Несвиже – Юзеф Ксаверий Гески. Основу портретной коллекции древнебелорусского собрания музея составляют портреты бывшего радзивилловского собрания из их замка в Несвиже. Дополняют ее и так называемые «сарматские портреты» – портретные изображения белорусской шляхты в традиционных «сарматских» костюмах из разных частных усадебных галерей и Гродненского монастыря бригиток (портреты Кшиштофа и Александры-Марианны Веселовских и их приемной дочери Гризельды Сапеги). В филиале музея «Дом Ваньковичей» постоянно экспонируется часть портретной коллекции древнебелорусского собрания – от образцов XVII в. до усадебных портретов XIX в., где еще сохраняются традиционные для белорусского сарматского портрета черты условности и репрезентативности: фамильные гербы и информативные надписи, условные движения, застылое выражение лица, особенное внимание к изображению костюма.
Большая часть древнебелорусского собрания музея, которая, кроме вышеназванных, включает также коллекцию рукописных книг и старопечатей, была найдена во время экспедиций музея по Беларуси и поступила в музейные фонды в 1970–1990-е гг. в основном из закрытых церквей и костелов. Многие произведения имели значительные повреждения. Они были старательно укреплены реставраторами и сейчас, несмотря даже на фрагментарную сохранность, восхищают гармонией красок и точностью рисунка.
Есть в древнебелорусском собрании памятники, которые поступили в музейные собрания Беларуси еще в 1920-е годы, уцелели во время Великой Отечественной войны, возвращены после нее из-за границы. Во второй половине 1940-х – 1960-е гг. они вернулись в художественный музей, заложив фундамент древнебелорусского музейного собрания.
С наиболее ценными произведениями древнебелорусского собрания Национального художественного музея Республики Беларусь можно познакомиться на его постоянной экспозиции или на временных выставках.
Гэта трэба чытаць так :"Грамада, ведайце, што 90% нашых "культурных ценностей" (па словах вядомага дасьледчыка Адама Мальдзіса) знаходзіцца ў скрынях нашых суседзяў, больш за ўсё,зразумела ,у маскаля.
Летувісы ня горшыя,за іх, не вяртаюць нам рэчы з Віленскага музэя ЗНАКАМІТЫХ БРАТОЎ Тышкевічаў
http://museum.logoysk.info/be/tyszkiewi ... ities.html
і Луцкевіча
http://www.gants-region.info/index/0-386
Немцы,палякі ,украінцы таксама сее-тое маюць.
------------------------------------------------
http://artmuseum.by/ru/koll/dbisk
Древнебелорусское искусство
Древнебелорусское искусство Древнебелорусское искусство
- Белорусское искусство XIX в.
- Белорусское искусство XX в.
- Русское искусство XVIII - нач. XX в.
- Европейское искусство XVI - XX в.
- Искусство стран Востока XIV - XX в.
Коллекции, составляющие собрание древнебелорусского искусства, в музее чрезвычайно разнообразные и богатые по содержанию. Это памятники, созданные на протяжении большого исторического отрезка времени – от седой древности раннефеодального общества, наследия Полоцкого и Турово-Пинского княжеств X–XII вв. – до эпохи барокко просвещения XVIII и даже первой половины XIX века. Особенно широкие временные границы имеет коллекция древнебелорусского декоративно-прикладного искусства. Она включает и археологические находки с раскопок древнебелорусских городов X–XVI вв. – бытовые предметы, которые в своем исполнении приобретают характер настоящих произведений средневекового ремесла – шахматные фигурки, бытовая стеклянная посуда, бусы, украшения, это и великолепные образцы сакрального религиозного искусства – каменные резные нательные иконки, кресты-энколпионы, а также изделия белорусских золотарей – художников-ювелиров XVI–XVIII вв.: литургические келихи, потиры, монстранцы, оклады Евангелий, ризы – металлические платья-оклады на иконы, вотивные серебряные пластинки. Коллекция включает также образцы ткачества и вышивки XVII – начала XIX века: церковные и костельные ризы из тканей европейского и местного производства, образцы знаменитых слуцких поясов второй половины XVIII – начала XIX в., пояса гродненской мануфактуры.
В XVII в. огромную известность приобрела «белорусская резьба». Белорусские мастера-резчики по дереву и позолотчики создавали замечательные алтари и иконостасы не только на родине, но и в Московском государстве. Музей в своих фондах и экспозиции имеет высокохудожественные образцы таких произведений, как царские врата из иконостасов, резные колонки, барочные картуши, украшенные как рельефной прорезной резьбой, так и изображениями, выполненными в горельефной технике и круглой, объемной скульптуре. В коллекции скульптуры и резьбы древнебелорусского собрания музея находятся такие шедевры деревянной пластики и скульптуры Беларуси, как царские врата конца XVI в. из д. Ворониловичи, две позднеготические скульптуры архангелов из местечек Шерешево и Ялово, барочные скульптуры из Полоцка и Кобрина.
Коллекция древнебелорусской иконописи и сакральной живописи – одна из наиболее ценных в нашей стране. Это самое большое собрание в Беларуси произведений белорусской иконописи отображает историю развития самобытной религиозной живописи, историю белорусской иконы от конца XV (образ Матери Божьей Одигитрии со Случчины) до первых десятилетий XIX столетия. Памятники начала XIX века еще сохраняют традиционные черты классической белорусской иконы: резные позолоченные и посеребренные фоны, особенную иконографию сюжетов и образов. Жемчужины в коллекции древнебелорусской иконописи – иконы «Спас-Пантократор» из Бытеня и «Божья Матерь Одигитрия» из Дубенца – произведения второй половины XVI века, «Воскресение Христа» середины XVII века из Бездежа, «Рождество Богородицы» 1649 г. Петра Евсеевича из Голынца.
Известно, что белорусские художники XVI–XVIII вв., как правило, не подписывали свои произведения. Тем не менее, в собрании музея есть несколько произведений, по надписям на которых можно узнать про имена их авторов – художников XVIII – начала XIX в.: Василия Маркияновича из Слуцка, Фомы Силинича их Могилева.
В отношении светской портретной живописи, которая образует в древнебелорусском собрании музея отдельную коллекцию, можно назвать больше имен художников – их создателей: художники XVII столетия, работавшие
в Несвиже и Вильно – Даниэль Шульц и Иоганн Шреттер, во Вроцлаве и Гданьске – Бартоломей Стробель, в XVIII веке в Несвиже – Юзеф Ксаверий Гески. Основу портретной коллекции древнебелорусского собрания музея составляют портреты бывшего радзивилловского собрания из их замка в Несвиже. Дополняют ее и так называемые «сарматские портреты» – портретные изображения белорусской шляхты в традиционных «сарматских» костюмах из разных частных усадебных галерей и Гродненского монастыря бригиток (портреты Кшиштофа и Александры-Марианны Веселовских и их приемной дочери Гризельды Сапеги). В филиале музея «Дом Ваньковичей» постоянно экспонируется часть портретной коллекции древнебелорусского собрания – от образцов XVII в. до усадебных портретов XIX в., где еще сохраняются традиционные для белорусского сарматского портрета черты условности и репрезентативности: фамильные гербы и информативные надписи, условные движения, застылое выражение лица, особенное внимание к изображению костюма.
Большая часть древнебелорусского собрания музея, которая, кроме вышеназванных, включает также коллекцию рукописных книг и старопечатей, была найдена во время экспедиций музея по Беларуси и поступила в музейные фонды в 1970–1990-е гг. в основном из закрытых церквей и костелов. Многие произведения имели значительные повреждения. Они были старательно укреплены реставраторами и сейчас, несмотря даже на фрагментарную сохранность, восхищают гармонией красок и точностью рисунка.
Есть в древнебелорусском собрании памятники, которые поступили в музейные собрания Беларуси еще в 1920-е годы, уцелели во время Великой Отечественной войны, возвращены после нее из-за границы. Во второй половине 1940-х – 1960-е гг. они вернулись в художественный музей, заложив фундамент древнебелорусского музейного собрания.
С наиболее ценными произведениями древнебелорусского собрания Национального художественного музея Республики Беларусь можно познакомиться на его постоянной экспозиции или на временных выставках.
Гэта трэба чытаць так :"Грамада, ведайце, што 90% нашых "культурных ценностей" (па словах вядомага дасьледчыка Адама Мальдзіса) знаходзіцца ў скрынях нашых суседзяў, больш за ўсё,зразумела ,у маскаля.
Летувісы ня горшыя,за іх, не вяртаюць нам рэчы з Віленскага музэя ЗНАКАМІТЫХ БРАТОЎ Тышкевічаў
http://museum.logoysk.info/be/tyszkiewi ... ities.html
і Луцкевіча
http://www.gants-region.info/index/0-386
Немцы,палякі ,украінцы таксама сее-тое маюць.
- gervasij
- Сообщения: 3361
- Зарегистрирован: Вс авг 09, 2009 1:00 pm
- Откуда: Vialikalitva (Belarus)
каваль » Пн ноя 07, 2011 5:10 pm
gervasij писал(а):Новодевичий монастырь. Смоленский собор. Иконостас
1680-е гг.
Иконы писаны артелью Симона Ушакова (1626-1686)
Резьба - 1683-1685 годы, белорусская артель, мастера Клим Михайлов и Дорофей Золотарев.
Стиль резьбы получил название "белорусская", иначе "флемская" резь
(за информацию благодарю aristofan77).
P.S. Клим Михайлов прославился также как зодчий
несохранившегося царского дворца в селе Коломенском
http://ru-woodarch.livejournal.com/139091.html
http://be.wikipedia.org/wiki/Катэгорыя:Культура_Беларусі
Ни Симон Ушаков, ни кто-либо из его "белорусской артели" не имеют к сегодняшней РБ никакого отношения.
Симон (Пимен) Фёдорович Ушаков (1626, Москва — 25 июня 1686, Москва) — русский московский иконописец и график.
http://ru.wikipedia.org/wiki/Ушаков,_Симон_Фёдорович
То же и про россиянина Дорофея Золотарева :
http://www.rus-ico.ru/artists/z/zolotar ... 969f01037e
" Белорусскими" они и их вид резьбы названы из-за принадлежности к московскому православию и московской "Белой Руси". И уж тем более не относятся к культуре Великолитвы.
-
каваль - Сообщения: 2359
- Зарегистрирован: Вт дек 22, 2009 12:58 pm
Кто сейчас на конференции
Сейчас этот форум просматривают: нет зарегистрированных пользователей и гости: 10